مازندران در انتظار چتر ایمنی و آگاهی

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی شمال نو؛ ️مجمع عمومی سازمان ملل متحد، روز ۱۳ اکتبر (مصادف با ۲۱ مهرماه) را به عنوان «روز جهانی کاهش اثرات بلایای طبیعی» نام‌گذاری کرده است. این روز بخشی از بیانیه دهه جهانی کاهش اثرات بلایای طبیعی است که در دهه ۹۰ میلادی تصویب شد و هدف آن افزایش آگاهی جهانی درباره ضرورت پیشگیری و کاهش خسارات ناشی از بلایای طبیعی است.

روز ملی «کاهش اثرات بلایای طبیعی» فرصتی ارزشمند است تا به اهمیت آگاهی و آمادگی در برابر بلایای طبیعی بیش از پیش توجه کنیم. بلایای طبیعی، از جمله سیل، زلزله، طوفان و خشکسالی، هر ساله خسارات جانی، مالی و زیست‌محیطی گسترده‌ای در سراسر جهان به‌جا می‌گذارند و تاثیرات عمیقی بر زندگی جوامع انسانی دارند.

این روز یادآور ضرورت تقویت آموزش‌های پیشگیرانه، افزایش هماهنگی میان دستگاه‌های مختلف و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین برای کاهش اثرات مخرب این حوادث است. ارتقاء فرهنگ مقابله و تاب‌آوری در برابر بلایای طبیعی، کلید حفظ امنیت، سلامت و توسعه پایدار کشورها و به ویژه استان‌های آسیب‌پذیر مانند مازندران به شمار می‌آید.

استان مازندران به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، همواره در معرض خطر بلایای طبیعی مانند سیلاب‌های فصلی، طوفان‌های دریایی، زلزله، آتش‌سوزی جنگل‌ها و تغییرات ناگهانی اقلیمی قرار دارد. این شرایط پیچیده، ضرورت وجود سامانه‌های پیشرفته هواشناسی و مدیریت بحران کارآمد را در استان دوچندان می‌کند؛ از این رو، به گفت‌وگو با حسینعلی محمدی مدیرکل مدیریت بحران استانداری مازندران و همچنین هوشنگ بهزادی مدیرکل هواشناسی استان، پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.

حسینعلی محمدی مدیرکل مدیریت بحران استان مازندران با اشاره به موقعیت ویژه این استان به‌دلیل تعدد و تنوع بلایای طبیعی و تکرارپذیری آن‌ها، گفت: مازندران به‌عنوان یکی از استان‌های پرخطر کشور در معرض حوادث طبیعی متعدد قرار دارد و این وضعیت ایجاب می‌کند که اقدامات پیشگیرانه و کاهش خسارات به‌صورت ویژه‌ای در دستور کار قرار گیرد.

وی با این توضیح که در کشوری مانند ایران که از گذشته تا به امروز شاهد وقوع بلایای طبیعی فراوان بوده، مدیریت صحیح و همه‌جانبه بحران یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است؛ افزود: این بلایا تنها باعث تخریب زیرساخت‌ها نمی‌شوند، بلکه می‌توانند اثرات عمیقی بر رفتار اجتماعی، ارزش‌ها و پایداری جامعه به‌جا بگذارند.

مدیرکل مدیریت بحران مازندران به اهمیت «شاخص‌های بحران» اشاره کرد و توضیح داد: در تعریف بحران، عمدتاً شدت و وسعت حادثه، منابع در دسترس مدیریت بحران و همچنین تاثیرات آن بر جامعه مورد توجه قرار می‌گیرد. بنابراین، لازم است اقدامات کاهش خطر در چهار مرحله اصلی پیشگیری، آمادگی، پاسخ و بازسازی با دقت و جدیت انجام شود.

محمدی با بیان اینکه سهم هر یک از این مراحل باید به صورت متوازن برنامه‌ریزی شود، اظهار کرد: هدف ما این است که با تمرکز بیشتر بر پیش‌بینی و پیشگیری، از بروز خسارات سنگین در مرحله وقوع بحران جلوگیری کنیم.

وی به قانون مدیریت بحران کشور نیز اشاره و خاطرنشان کرد: براساس ماده ۴ قانون مدیریت بحران، پیوست کاهش خطر باید به عنوان سیاستی مهم در تمامی برنامه‌ها گنجانده شود و قانون‌گذار مکلف به تخصیص منابع لازم برای اجرای این سیاست است، اما متأسفانه این موضوع تاکنون به طور کامل عملیاتی نشده است.

مدیرکل مدیریت بحران مازندران به نمونه‌های عینی خسارت‌های ناشی از نبود یا کمبود اقدامات پیشگیرانه اشاره کرد و گفت: برای مثال در سال‌های گذشته، شکستن و سقوط درختان در بستر رودخانه‌ها موجب گرفتگی پل‌ها و انحراف مسیر سیلاب‌ها شده که خسارات مالی و جانی فراوانی به دنبال داشته است. اگر به موقع هزینه‌ای برای رفع این موانع صرف می‌شد، می‌توانستیم از بسیاری از این خسارات جلوگیری کنیم.

محمدی افزود: یکی از وظایف ما در جلسات ستاد مدیریت بحران استان، تاکید بر نظارت‌های میدانی مستمر و اجرای طرح‌های پیشگیرانه است تا از تشدید خسارات جلوگیری شود.

وی در بخش دیگری از سخنان خود به روند رو به رشد وقوع حوادث در استان اشاره کرد و گفت: با توجه به تغییرات اقلیمی و شرایط جوی، میزان وقوع بلایای طبیعی نسبت به سال‌های گذشته افزایش چشمگیری داشته است؛ به گونه‌ای که  تعداد حوادث و فراخوان‌های مدیریت بحران بیش از پنج برابر نسبت به سال گذشته شده است.

مدیرکل مدیریت بحران مازندران در ادامه این گفتگو بر ضرورت تقویت هماهنگی بین بخشی، افزایش آموزش‌های عمومی، تامین اعتبار و توسعه زیرساخت‌های پیشگیری و مقابله با بلایا تاکید کرد و گفت: این اقدامات نه تنها می‌تواند خسارات مالی و جانی را کاهش دهد بلکه تاب‌آوری و پایداری جامعه را افزایش خواهد داد.

محمدی در ادامه صحبت‌های خود به اهمیت ویژه کاهش اثرات بلایای طبیعی در استان اشاره کرد و گفت: با توجه به تعدد، تنوع و تکرارپذیری بالای بلایا در مازندران، این استان را به یکی از استان‌های پرمخاطره کشور تبدیل کرده است. کشور ما همواره در طول چهل سال گذشته درگیر حوادث طبیعی متعددی بوده و استان مازندران نیز به دلیل ویژگی‌های جغرافیایی و اقلیمی‌اش، سهم قابل توجهی از این بلایا را به خود اختصاص داده است؛ لذا با توجه به این واقعیت، اتخاذ تمهیدات و اقدامات پیشگیرانه به منظور کاهش اثرات بلایای طبیعی، امری اجتناب‌ناپذیر است.

وی ادامه داد: لزوم انجام اقدامات پیشگیرانه و برنامه‌ریزی‌های هدفمند برای کاهش اثرات مخرب این بلایا در کشوری که به طور مداوم در معرض خطرات طبیعی قرار دارد، امری اجتناب‌ناپذیر است.

مدیرکل مدیریت بحران مازندران در تشریح ابعاد بحران گفت: تعریف بحران بر اساس شاخص‌هایی مانند شدت، وسعت، میزان منابع در دسترس برای مدیریت و پیامدهای اجتماعی آن استوار است. از این رو، لازم است الزامات و اقدامات مدیریت بحران در چهار مرحله اصلی پیش‌بینی و پیشگیری، آمادگی، پاسخ و بازسازی به صورت هدفمند و دقیق اجرا شود.

محمدی با اشاره به آسیب‌دیدگی برخی پروژه‌های عمرانی در مازندران، یادآور شد: برخی از این پروژه‌ها، حتی مربوط به سال‌های قبل هستند؛ از جمله پروژه پل درویشان در شیرگاه که در سال ۹۸ با اعتبار نزدیک به ۴۳۰ میلیون تومان به بهره‌برداری رسید. اگر در همان سال‌ها اقدام پیشگیرانه مناسب انجام می‌شد، خسارات سیل اخیر که ده‌ها برابر هزینه اولیه بود، به وقوع نمی‌پیوست.

وی همچنین به اهمیت فرهنگ‌سازی و مشارکت مردم و دستگاه‌های اجرایی در پیشگیری از حوادث طبیعی اشاره کرد و افزود: یکی از مهم‌ترین عوامل تشدید حوادث طبیعی مثل سیل، وجود درختان شکسته و افتاده در بستر رودخانه‌ها است که موجب انسداد مسیر آب و انحراف جریان سیلاب می‌شود. این موضوع می‌تواند خسارات جدی به زیرساخت‌ها و مناطق مسکونی وارد کند.

مدیرکل بحران مازندران با بیان این که آتش‌سوزی‌های اخیر در جنگل‌های استان نمونه‌ای دیگر از حوادث طبیعی با مخاطرات جدی است، تاکید کرد: مهم‌ترین راهکار مقابله با این نوع حوادث، پیشگیری است. فرهنگ‌سازی در زمینه جلوگیری از روشن کردن آتش در جنگل‌ها و حفاظت از منابع طبیعی باید به صورت گسترده دنبال شود.

محمدی ادامه داد: ماده ۱۴ قانون مدیریت بحران وظایف مشخصی برای دستگاه‌های متولی تعیین کرده است که باید به صورت جدی اجرا شود. متأسفانه تا کنون این الزامات به طور کامل رعایت نشده و نیازمند نظارت و پیگیری بیشتر است.

وی درباره نقش شهرداری‌ها، اداره کل راه و شهرسازی و سازمان نظام مهندسی در مدیریت بحران توضیح داد: این نهادها باید اقدامات لازم برای مقاوم‌سازی سازه‌ها و شهرسازی ایمن را در دستور کار قرار دهند تا از خسارات احتمالی در حوادث آینده جلوگیری شود. کوتاهی در این زمینه غیرقابل قبول است.

مدیرکل بحران استان با اشاره به اهمیت همکاری و هماهنگی بین‌بخشی در ستاد مدیریت بحران، گفت: در جلسات متعدد بر ضرورت اجرای کامل قوانین و پیگیری طرح‌های پیشگیرانه تاکید شده است. همچنین با توجه به حضور استاندار و سایر مسئولان، این فرصت مناسبی است که اقدامات به صورت جدی‌تر پیگیری شود.

محمدی در پایان با بیان اینکه تنها راه کاهش خسارات ناشی از بلایای طبیعی، توجه ویژه به پیش‌بینی، پیشگیری و آموزش‌های عمومی است و افزود: ما باید با تلاش و مشارکت همه دستگاه‌ها و مردم، ضمن ارتقای آمادگی و پاسخگویی، آینده‌ای ایمن‌تر برای مازندران رقم بزنیم.

هوشنگ بهزادی مدیرکل هواشناسی مازندران بلایای طبیعی را پدیده‌هایی تعریف کرد که می‌توانند زندگی انسان‌ها، زیرساخت‌ها و منابع طبیعی را به خطر بیندازند و توان مقابله جامعه با آن‌ها محدود است و در این باره، گفت: بلایای طبیعی (Natural Disasters) در واقع رویدادهای ناگهانی یا تدریجی طبیعی هستند که می‌توانند خسارت جانی، مالی، محیط‌زیستی و اجتماعی ایجاد کنند و توانایی جامعه برای مقابله با آن‌ها محدود باشد؛ به عبارتی دیگر، هر پدیده طبیعی که باعث اختلال در زندگی انسان‌ها، تخریب زیرساخت‌ها، کاهش منابع و تهدید سلامتی شود، یک بلای طبیعی محسوب می‌شود.

وی افزود: بلایای جوی شامل پدیده‌هایی همچون طوفان‌های حاره‌ای و غیرحاره‌ای، گردباد، تگرگ، صاعقه، موج گرما، موج سرما و کولاک هستند که مستقیماً به پدیده‌های جوی و وضعیت جوّ زمین مربوط می‌شوند — یعنی آنچه در لایه‌های بالایی اتمسفر رخ می‌دهد (نه زمین یا آب).

مدیرکل هواشناسی مازندران با استناد به گزارش دفتر کاهش خطر بلایای سازمان ملل متحد (UNDRR) گفت: ۴۳ نوع بلای طبیعی شناسایی شده که ۲۲ مورد آن‌ها از نوع بلایای جوی هستند. این بلایا تاثیرات گسترده‌ای بر جان، مال و محیط زیست دارند.

بهزادی، بر نقش مهم این سازمان در کاهش خسارات ناشی از بلایای جوی تاکید کرد و گفت: با پایش مستمر جو، استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، رادارها و مدل‌های عددی، اطلاعات دقیق و به‌موقع برای پیش‌بینی شرایط جوی تولید می‌کنیم که این امر امکان صدور هشدارهای سریع و دقیق را فراهم می‌آورد.

وی به نمونه‌های موفق این هشدارها اشاره کرد و افزود: هشدار سیلاب‌های بهاره در مازندران موجب شد تا مردم از ورود به مناطق پرخطر رودخانه‌ها خودداری کنند؛ همچنین پیش‌بینی موج گرمای تابستانی به مدیریت مصرف برق و آب کمک شایانی کرد و اطلاع‌رسانی بادهای شدید و طوفان‌های دریایی در سواحل جنوبی دریای خزر از بروز خسارات جانی و مالی جلوگیری نمود.

مدیرکل هواشناسی مازندران در تشریح نقش هواشناسی در مدیریت بحران گفت: هواشناسی با تولید، تحلیل و انتشار داده‌های دقیق جوی، یکی از مؤثرترین نهادها در مدیریت بحران و کاهش خسارات بلایای طبیعی به‌شمار می‌آیند. پیش‌بینی به‌موقع و اطلاع‌رسانی سریع شرایط جوی می‌تواند از بروز بسیاری از خسارات جانی و مالی جلوگیری کند، از این‌رو، ما از مرحله پیشگیری و آمادگی تا پاسخ و بازسازی در کنار دستگاه‌های مدیریت بحران، هلال احمر، شهرداری‌ها و سایر نهادها هستیم. اطلاعات دقیق و هشدارهای به موقع سبب افزایش تاب‌آوری جامعه و تسهیل تصمیم‌گیری‌های حیاتی می‌شوند.

بهزادی تاکید کرد: پیش‌بینی به‌موقع شرایط جوی و صدور هشدارهای زودهنگام، یکی از حیاتی‌ترین ارکان در کاهش خسارات جانی و مالی ناشی از بلایای طبیعی محسوب می‌شود. به‌ویژه در استان‌های حادثه‌خیزی چون مازندران، این هشدارها نه‌تنها جان انسان‌ها را نجات می‌دهد بلکه مسیر تصمیم‌سازی نهادهای اجرایی، امدادی و مدیریتی را نیز به‌درستی هدایت می‌کند.

وی ادامه داد: هواشناسی مازندران با بهره‌گیری از ایستگاه‌های زمینی، رادارهای پیشرفته، تصاویر ماهواره‌ای و تحلیل‌های عددی، شرایط جوی را به‌طور شبانه‌روزی پایش می‌کند. این پایش مستمر، امکان پیش‌بینی دقیق مخاطراتی نظیر بارش‌های شدید، طوفان، تندباد، برف سنگین، موج گرما و سرمای ناگهانی را فراهم کرده و با صدور هشدارهای رنگی (زرد، نارنجی و قرمز) به دستگاه‌های اجرایی و عموم مردم، فرصت کافی برای آمادگی و واکنش مناسب ایجاد می‌شود.

مدیرکل هواشناسی مازندران تصریح کرد: به‌ویژه در شرایط بحرانی، به‌روزرسانی‌های لحظه‌ای از وضعیت جو به تصمیم‌گیران کمک می‌کند تا منابع امدادی به درستی تخصیص یابند، مسیرهای پرخطر مسدود شوند و اقدامات پیشگیرانه مانند تخلیه اضطراری یا آماده‌سازی مراکز اسکان موقت به‌موقع انجام پذیرد.

بهزادی ادامه داد: از سوی دیگر، اطلاعات تخصصی هواشناسی پایه‌ای برای تصمیم‌سازی در زمینه مقابله با بلایای آب‌وهوایی مانند سیل، خشکسالی، گردوغبار، یخبندان و موج سرما به‌شمار می‌رود. برای نمونه، پیش‌بینی سیلاب‌های محتمل در حوضه‌های آبریز، امکان صدور هشدار سیل و اجرای تدابیر پیشگیرانه را فراهم می‌آورد؛ یا تحلیل داده‌های بلندمدت اقلیمی در خصوص بارش و تبخیر، زمینه برنامه‌ریزی منابع آب و کشاورزی را مهیا می‌کند.

وی تاکید کرد: در همین راستا، هواشناسی با ارائه نقشه‌های خطر جوی، مناطق پرریسک را مشخص می‌کند تا سازمان‌های مسئول در مدیریت بحران، از جمله فرمانداری‌ها، شهرداری‌ها، هلال‌احمر و وزارتخانه‌های مرتبط، بتوانند در کوتاه‌ترین زمان، دقیق‌ترین تصمیمات را اتخاذ کنند.

مدیرکل هواشناسی مازندران اضافه کرد: این هماهنگی بین‌سازمانی و اتکا به داده‌های علمی، نه‌تنها موجب کاهش تلفات انسانی می‌شود، بلکه به حفظ زیرساخت‌ها، منابع طبیعی و سرمایه‌های ملی نیز کمک شایانی می‌کند.

بهزادی در پایان بر اهمیت سرمایه‌گذاری در توسعه تجهیزات راداری، سامانه‌های هشدار سریع و آموزش کارشناسان تأکید کرد و افزود: با افزایش دقت پیش‌بینی‌ها و سرعت اطلاع‌رسانی، می‌توانیم خسارات بلایای طبیعی را به حداقل برسانیم و امنیت و سلامت مردم استان را تضمین کنیم.

به گزارش بلاغ؛ گفتنی است با توجه به فراوانی و تنوع بلایای طبیعی در استان مازندران، ضرورت دارد که تمامی نهادها و دستگاه‌های مسئول در قالب یک هماهنگی مستمر، بر مبنای پیشگیری و آمادگی کامل عمل کنند. اجرای دقیق برنامه‌های پیش‌بینی، هشدار زودهنگام و فرهنگ‌سازی گسترده در سطح جامعه، کلید اصلی کاهش خسارات جانی و مالی ناشی از حوادث طبیعی است. تنها با همکاری مستمر و همدلی مردم و مسئولان می‌توانیم تأثیرات مخرب بلایا را به حداقل برسانیم و امنیت پایدار را برای همه فراهم کنیم.

همچنین، توجه ویژه به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بازسازی و نوسازی زیرساخت‌ها، به ویژه در مناطق آسیب‌دیده، از اهمیت بالایی برخوردار است. این اقدامات نه تنها هزینه‌های هنگفت ناشی از خسارات احتمالی را کاهش می‌دهد، بلکه زمینه‌ساز توسعه پایدار و ارتقای کیفیت زندگی مردم خواهد بود. در نهایت، تقویت نظارت‌ها و اجرای دقیق قوانین مدیریت بحران، راهکاری ضروری برای مقابله هوشمندانه و مؤثر با چالش‌های طبیعی پیش‌رو است که باید با عزم جدی دنبال شود.

گزارش: مجتبی قربانی

انتهای پیام/